Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, sprzętu gaśniczego i działalności straży
historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej
Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.
NA SKRÓTY
O PORTALU
„ Dom straży pożarnej, gdzie odbywa się rozdanie jałmużny w postaci rzeczy i amatorskie przedstawienia w wiosce aleksandrowskiej". (Opis polskiego etnografa Bronisława Piłsudskiego sporządzony w języku rosyjskim). Miasto: Aleksandrowsk Sachaliński, Sachalin. Kraj: Rosja. Domena publiczna: http://pauart.pl/app/artwork?id=BZS_RKPS_2799_k_4_c
Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Numer inwentarza: BZS.RKPS.2799.k.4/c.
AKTUALNOŚCI
Historyczny mundur wojskowy w różnych armiach na całym świecie charakteryzował się przez stulecia odrębnością dotyczącą wzorów i sposobów noszenia. Nawiązywał do rangi, prestiżu, metod walki i przede wszystkim wyznaczał trend w historii mody ubioru. W armiach różnych formacji także, co należy zaznaczyć dużą rolę odgrywała jak wiemy ochrona przeciwpożarowa. Publikacji na jej temat w różnych epokach i krajach znajdziemy sporo i będą to treści spisane jeszcze przed zorganizowaniem się straży pożarnych ochotniczych i zawodowych, ale artefaktów, które będą stanowiły dowód na działalność w ramach tejże ochrony w armiach już niekoniecznie.
Danuta Janakiewicz-Oleksy
Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
Artykuł został opublikowany na lamach Przeglądu Pożarniczego nr 8/24. Na Historypoż tekst przed dokonaniem korekty.
Miałam niebywałe szczęście przekonać się, że nieliczne z nich znajdują się i to w zbiorach muzealnych, tak jak ten prezentowany na zdjęciu mundurowy naramiennik. Być może takich i podobnych przedmiotów jest więcej, tylko nie zawsze są właściwie opisane i zidentyfikowane. Jak większość Czytelników zapewne wie, historię moich kwerend i nie tylko wielokrotnie opisywałam już na łamach Przeglądu Pożarniczego oraz bloga. Ta należy do wyjątkowych. Dotyczyła bowiem rzadkiego przedmiotu. Uważam go za charakterystycznego dla badaczy historii wojskowości, pożarnictwa, ale także historii sztuki i etnografii i to wszystko za sprawą wiadomość e-mail na adres wydziału dokumentacji zbiorów CMP.
Naramiennik
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW
Warkocz „Feuerwerków”
„(…) Czy faktycznie jest to naramiennik strażacki? A jeśli tak - w jakich okolicach był używany? Po II wojnie światowej na Warmię i Mazury przyjechali ludzie zewsząd....”
Przytoczyłam fragment korespondencji mailowej, którą miałam przyjemność na początku marca br. prowadzić z panią kustosz dr Małgorzatą Gałęziowską z Działu Historii i Etnografii Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Przesłała mi zdjęcie wyjątkowego muzealium, który od połowy lat 70. XX wieku znajduje się w zbiorach tegoż muzeum. Upływ czasu nie zniszczył w nim ducha secesji – stylu w jakim został wykonany. Śmiało możemy datować przedmiot ten na lata 1910-1915. Jednakże pierwszy jego wzór odnajdziemy jeszcze w XIX wiecznych zapisach m.in. w publikacji „Die Uniformen Deutschen Armee (…)”, wyd. II Veriag von Moritz Ruhl in Leipzig z 1899 r. gdzie jest opisana rola niemieckiego żołnierza szeregowego i podoficera zajmującego się ochroną przeciwpożarową i dbającego o wojskowy sprzęt przeznaczony do celów tejże ochrony. Ich insygniami był wyhaftowany na biało-szarym płótnie naramiennika czerwony warkocz tworzący literę „F”, pod nią numer pułku, nad nią gładki guzik z tombaku bez oznaczeń. Co ciekawe, w Hesji zaś obowiązywała ta sama litera „F” w kolorze cytryno – żółtym dla wszystkich Pułków Artylerii od numeru 1 aż do numeru 25.
Pułk nr 1
Po konsultacjach z panią kustosz Anną Szukalską-Kuś z Działu Mundurów i Znaków Wojskowych Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego - Oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu okazało się, że prezentowany na zdjęciu naramiennik ze zbiorów muzeum, należał do szeregowego żołnierza przeszkolonego w zakresie ochrony przeciwpożarowej 1. Wschodniopruskiego Pułku Artylerii Pieszej im. von Lingera, z garnizonami w Królewcu i Giżycku (Köningsberg, Lötzen). Pułk ten został sformowany w 1864 r. W latach zaś 70. XIX wieku zorganizowano w nim wojskową ochronę przeciwpożarową.
Na temat naramiennika i ochrony przeciwpożarowej w tym pułku, chciałam dowiedzieć się jeszcze więcej. Wiem, że historia niemieckiego munduru wojskowego rozpoczyna się wraz z powstaniem armii pruskiej. Wzornictwo tego umundurowania przeniknęły również do Armii Cesarstwa Niemieckiego. Jak wiemy Niemcy przed 1871 r. składały się z wielu suwerennych państw i królestw. Armie niemieckie i ich mundury, to temat na obszerną publikację i dlatego też skontaktowałam się z Muzeum Historii Prus Wschodnich w Niemczech, by zdobyć potrzebną wiedzę.
Niestety kustosz tej instytucji odpisał mi, że nie posiadają na ten temat ważnych dla mnie informacji. Kontakt z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim również nie przyniósł pozytywnych efektów. Brak wiedzy z tego tematu dowodzi, że jest to bardzo trudna kwerenda, którą może przeprowadzić ktoś kto jest zaznajomiony nie tylko w historii wojskowości, ale przede wszystkich sprawnie porusza się po krajowych i zagranicznych archiwach i byłby wstanie dobrze przetłumaczyć na współczesny język stare rękopisy i zapisy drukowane. Tymczasem z innej ustawy:
Z Ustawy
Pozostając pod wrażeniem zachowanego w dobrym stanie materiałowego wojskowego naramiennika, który nawiązuje do dawnej ochrony przeciwpożarowej, spieszę przytoczyć fragment ze wspomnianej XVIII wiecznej ustawy względem ognia spisanej w języku polskich. Zapisy tego dokumentów są dowodem na istnienie w wojsku ochrony przeciwpożarowej, która warta jest dalszych badań historycznych.
„(…) Wfzyftkie dawnieyfze w Kofzarach Jego Krolewftiey Mosci y Rzeczypofpolitey do Korpufu Kadetow należących wydane Uftawy y Rozkazy względem niebeśpieczeńitwa ognia, znofzfię przez ninieyfzy od Kommendy wyfzly Regulament, ktory iedynie tylko ważnym y bez odwoływania fię do przefzło wydanych Rozkazow y Uftaw y z naywiększą pilnością zachowanym bydź ma (..).
Literatura:
[1] „Die Uniformen Deutschen Armee (…)”, wyd. II Veriag von Moritz Ruhl in Leipzig z 1899 r. Por. tamże z 1903 r.
[2] Ustawa względem ognia dla koszar do Korpusu Kadetow J.K.Mci y Rzpltey należących z wyraznego rozkazu J.K.Mci publikowana dnia pierwszego miesiąca października, [Warszawa] 1773 r.
Fotografie:
Naramiennik. Zbiory Działu Historii Etnografii Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Ryc. za: „Die Uniformen Deutschen Armee (…)”, wyd. II Veriag von Moritz Ruhl in Leipzig z 1899 r. Por. tamże z 1903 r.
Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.
Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone.