Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, s​​​​​​przętu gaśniczego i działalności straży

Więcej

historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej

Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.

Strażak z młotem, strażak z kowadłem
W mieleckiej straży służyli powstańcy z roku 1863
Inżynier Ignacy Chylewski, a pożarnictwo 
Sztuka fotografii strażackiej
Na zgliszczach poselstwa
Ilustracja „art.” czy zwykłe ppoż?
Strażak miłośnikiem kwiatów
Św. Florian z zamku Dobczyc

Więcej

NA SKRÓTY

O PORTALU

PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW

Na przełomie XIX i XX w., Lwów był wielokulturowym miastem, aspirującym do określenia go mianem nowoczesnej aglomeracji miejskiej, zrównoważonej pod względem gospodarczym, jak i ekonomicznym. Wzrost liczby mieszkańców, a także trwająca rewolucja społeczno – przemysłowo – techniczna sprawiły, iż miasto, w bardzo szybkim tempie rozwijało się. W okresie tzw. lwowskiego boomu budowlanego, wybudowano wiele domów mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej.

Danuta Janakiewicz-Oleksy

Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach

Artykuł został opublikowany w Przeglądzie Pożarniczym nr 6/2017. Na HISTORYPOŻ jego pełna wersja.

W lwowskim urbanistycznym rozplanowaniu i zabudowie końca XIX w., szczególną uwagę poświęcono miejskiemu śródmieściu, stanowiącego rdzeń głównego centra dawnego Lwowa. Na początku XX w., w latach 1900-1910, zabudowa w mieście była zwarta, zagęszczona i w topografii przybierała kształt wydłużonych ramion gwiazdy. Niezagospodarowane przestrzenie takie jak pola, aleje, folwarczne dojazdy, szybko przeobraziły się w obszerne ulice, z wysokimi kamienicami.

Lwowska Stacya Ogniowa

W latach 90. XIX w., zgodnie ze swoimi założeniami planistyczno – urbanistycznymi, magistrat miasta Lwowa zaplanował budowę budynku, dla miejskiej straży pożarnej. Teren pod przyszłą budowę był wyjątkowy. To czworokątny, dawny Plac Strzelecki w tzw. V Dzielnicy - Śródmieście, (obecnie Plac Danyla Halickiego), powstały na terenie nieistniejącego Zamku Niskiego. W I poł. XX w. plac wychodził m. in. spomiędzy ul.: Podwale, Grodzieckich, Strzeleckiej, Kościelnej Wałów Gubernatorskich oraz ul. Benedyktyńkiej. Nowa - Centralna Stacya Straży Ogniowej – jak ją wówczas określono, miała być dużym reprezentacyjnym, dwupiętrowym budynkiem, o powierzchni 1230 m kw., z garażami, pomieszczeniami gospodarczymi, mieszkaniami służbowymi, punktem ratunkowo – medycznym, centralą telefoniczną, biurami wodociągów miejskich, a także pomieszczeniami, które miały być zaadaptowane przez miejskie laboratorium chemiczne, kierowane przez chemika dr Wąsowicza.

9 lutego 1899 r., na posiedzeniu Rady miasta Lwowa, podjęto ostateczną decyzję, o budowie nowego gmachu dla miejskiej straży pożarnej. Na ten cel przeznaczono budżet w wysokości ok. 75 tys. zł. Odpowiedzialnym za prace budowlane został Departament III ds. budownictwa Magistratu miasta Lwowa, kierowany przez Naczelnika budowlanego – arch. Juliusza Karola Hochbergera (głównego projektanta obiektu) oraz Radcę Bolesława Ostrowskiego. W późniejszym czasie prace nadzorował arch. inż. Ignacy Brunek, który wyjeżdżał w tamtym okresie do Hamburga, Bremy i Berlina w poszukiwaniu nowych rozwiązań budowlano – konstrukcyjnych. Nadmienić należy również to, iż m. in. Naczelnik Miejskiej Straży Ogniowej Paweł Praun, został zobowiązany przez magistrat do służenia budowniczym i projektantom, fachową pomocą, gdyby takowa zaistniała w sprawach chociażby usytuowania i zinwentaryzowania taboru strażackiego.

Przy budowie gmachu Stacyji, pracowało wielu ludzi. Robotami murarskimi kierował Włodzimierz Podhorodecki, roboty ciesielskie wykonywał Zygmunt Krykiewicz, roboty stolarskie zlecono fabryce braci Wczelaków, roboty ślusarskie prowadzili panowie: Stankiewicz i Konopacki. Budowa całego obiektu była zasługą wielu rzemieślników, którzy działali na terenie miasta Lwowa.

22 czerwca 1901 r. w obecności władz samorządowych i zaproszonych gości, ks. prałat dr Lenkiewicz dokonał aktu poświęcenia nowo wybudowanego budynku. Narożna neogotycka budowla z wysokim dachem pokrytym czerwoną dachówką, utrzymana w stylu historyzmu, prezentowała się bardzo okazale. W części parterowej od frontu Placu Strzeleckiego, aż po Wały Gubernatorskie, znajdowały się stajnie, garaże, toalety oraz pomieszczenia gospodarczo – techniczne, dla całego taboru strażackiego i pogotowia ratunkowego. Szerokie bramy wyjazdowe połączone ze stajniami, posiadały ciekawą konstrukcję techniczną, która m. in. stosowana była w budynkach niemieckich straży pożarnych, np. Hamburga. Wszystkie dwuskrzydłowe bramy, można było otworzyć jednocześnie i w tym samym czasie za pociągnięciem znajdującej się w dyżurce rączki dźwigniowej.

Najbardziej eleganckim i reprezentacyjnym fragmentem budynku jest po dzień dzisiejszy jego szerokość elewacji frontowej z geometrycznymi ornamentami i trójarkadowymi podcieniami, w której kiedyś znajdowała się otwarta i przestronna hala przeznaczona do pełnienia dyżurów przez straż pożarną. Obecnie jest to główne wejście ukraińskiej miejskiej straży pożarnej miasta Lwowa, które po dzień dzisiejszy wsparte jest o neogotyckie kolumny zwieńczone kapitelami. Fasada budynku zbudowana została z dwukolorowej cegły z charakterystycznym fryzem arkadkowym. Na samym jej szczycie, w schodkowym frontonie, umieszczono kamienną figurę św. Floriana autorstwa rzeźbiarza Piotra Wójtowicza, która zdobi całą elewację.

Na pierwszym piętrze budynku znajdowały się kiedyś pomieszczenia przeznaczone głównie dla straży i pogotowia. Były to m. in. sypialnie z łaźniami i toaletami, kuchnia, jadalnia, sala medyczna przeznaczona dla lekko chorych, biuro naczelnika straży ogniowej oraz biuro i laboratorium miejskiego chemika. Drugie piętro zaanektowane było na mieszkania służbowe dla strażaków oraz na biura wodociągów miejskich. Od 1901 r., Miejska Straż Pożarna miasta Lwowa funkcjonowała pod adresem, ul. Plac Strzelecki 5A, (Obecnie jest to plac Daniela Halickiego – front i lewa linia zabudowy, natomiast jedna z pierzei stanowi przedłużenie ul. Podwalnej (ukr. Podwilna).

Literatura

[1] I Drexler, „Wielki Lwów”, wyd. nakładem gminy miasta Lwowa, Lwów, 1920 r., s. 10, 66.

[2] R. Rąkowski, „Przewodnik po Ukrainie Zachodniej”, cz. IV – Lwów, wyd. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2008 r., s. 81, 168.

[3] P. Włodek, A. Kulewski, „Lwów – przewodnik”, wyd. „Rewasz”, Pruszków, 2006 r., s. 127.

[4] Przewodnik Pożarniczy nr 5 z 1898 r., s. 47.

[5] Przewodnik Pożarniczy nr 3 z 1899 r., s. 36.

[6] Przewodnik Pożarniczy nr 7 z 1901 r., s. 62-63.

[7] Gazeta Lwowska nr 142 z 1901 r., s. 4.

[8] Księga adresowa Lwowa 1900 r., s.189, 245, 278.

[9[ Skorowidz adresowy (…) miasta Lwowa, rocznik II z 1910 r., s. 41, 80.

Adresy straży pożarnych z Lwowa z lat 1900 tnych:

Lwów: Miejska Straż Pożarna (zawodowa), ul. Plac Strzelecki 5A.[1]

Lwów: Ochotnicza Straż Pożarna „Sokół”, ul. Rynek 17.[2]

Lwów: Ochotnicza Straż Pożarna, ul Piekarska 26. [3] (Alfreda Zgórskiego).

Lwów: Ochotnicza Straż Pożarna, ul. Śnieżna 7. [4]

Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone.