Blog o historii ochrony przeciwpożarowej, sprzętu gaśniczego i działalności straży
historia ochrony przeciwpożarowej
historia straży pożarnej
dawny sprzęt techniki pożarniczej
Platforma edukacji w zakresie ochrony ruchomych zabytków techniki pożarniczej i opieki nad tymi zabytkami.
NA SKRÓTY
O PORTALU
„ Dom straży pożarnej, gdzie odbywa się rozdanie jałmużny w postaci rzeczy i amatorskie przedstawienia w wiosce aleksandrowskiej". (Opis polskiego etnografa Bronisława Piłsudskiego sporządzony w języku rosyjskim). Miasto: Aleksandrowsk Sachaliński, Sachalin. Kraj: Rosja. Domena publiczna: http://pauart.pl/app/artwork?id=BZS_RKPS_2799_k_4_c
Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie. Numer inwentarza: BZS.RKPS.2799.k.4/c.
AKTUALNOŚCI
Transport samochodowy na frontach Wielkiej Wojny, stanowił o najnowocześniejszym technicznym rodzaju uzbrojenia. Symbolicznie największym w Europie konfliktem zbrojnym rozpoczęto XX wiek i jednocześnie na potrzeby wojsk i ofensywy ruszył światowy przemysł motoryzacyjny.
Danuta Janakiewicz-Oleksy
Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
Artykuł został opublikowany w Przeglądzie Pożarniczym nr 7/19 pt.: Początki strażackiej motoryzacji – pojazdy wojskowe z frontu I wojny światowej na służbie w straży.
Na Historypoż pełna wersja tekstu.
Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Stany Zjednoczone i pozostałe państwa biorące udział w działaniach wojennych dostarczały swoim żołnierzom tysiące samochodów ciężarowych, które przysłużyły się podczas walk i były sprzętem wspomagającym zaopatrzenie wojskowe. Logistyka transportowa zapewniała m. in. żywność, umundurowanie, broń, amunicję, pocztę, lekarstwa. Miliony walczących ludzi po stronach Ententy i sojuszu państw centralnych potrzebowały minimum dziennego zapotrzebowania liczonego w tysiące ton. Kolej żelazna, statki, wozy konne, niewątpliwie miały wpływ na transport towarów i ludzi, ale tam gdzie sięgał już ostrzał artyleryjski, tam jedynie było można dotrzeć samochodem na podwoziu ciężarowym m.in. takich producentów jak: Austin Motor Company, Studebaker, Dodge, Chevrolet, Fiat, Associated Equipment Company Ltd, Daimler-Motoren-Gesellschaft,
Typ wojny europejskiej
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
HISTORYPOŻ & MUZEOPOŻ
PRZEJDŹ DO INNYCH ARTYKUŁÓW
Po zakończeniu działań zbrojnych, wiele z tych pojazdów zostało zarekwirowanych bądź porzuconych na froncie jeszcze podczas trwania konfliktu na skutek ostrzałów, kolizji drogowych, awarii technicznych, lub innych przyczyn, dla których walczącym żołnierzom nie opłacało się ich sprowadzać na powrót do swojego kraju.
Sprzęt ten oficjalnie nie posiadał już swojej metryki, a ponieważ inwentaryzacja porzuconego mienia wojskowego trwała przez wiele następnych lat, to w zasadzie już można było później domniemywać o jego niewiadomym pochodzeniu. Świadczy też o tym dokument, którego skan w ramach prowadzonych kwerend został przesłany przez OSP z Królowej Woli do wydziału dokumentacji zbiorów CMP z prośbą o wyjaśnienie znaczenia zapisu w dokumencie w brzmieniu: „typ wojny europejskiej”. Zapis ten jest dosyć nietypowy i raczej nieformalny, pomimo prawnie wydanego dokumentu urzędowego, który informuje o tym co już wcześniej zostało napisane w niniejszym artykule.
Pozyskany samochód bezpośrednio z frontu mógł zgodnie z prawem przechodzić na własność zabiegających o niego czy to jednostek wojskowych, policji, czy też straży pożarnych, pogotowi ratunkowych i innych instytucji państwowych, które w tym samym czasie na polskich ziemiach odzyskanych były zobowiązane do organizowania i konsolidowania odradzającej się Rzeczypospolitej. Jednocześnie podmioty te, były prawnie zobligowane do zabezpieczenia pojazdu, przeprowadzenia remontu, a następnie dalszego jego eksploatowania po uprzednim dopuszczeniu go do ruchu drogowego. Samochody ciężarowe, które po 1918 roku zinwentaryzowano jako porzucone mienie wojskowe, a które znalazły się na m.in. na wyposażeniu polskich straży pożarnych z pewnością musiały przejść gruntowny remont i przebudowę, tak, by dostosować ich zabudowy do celów pożarniczych. Takie działania wymagały na pewno dużych nakładów finansowych poniesionych zarówno przez strażaków, Główny Związek Straży Pożarnych, jak też i gminy i firmy ubezpieczeniowe.
Remonty samochodów strażackich
Pod koniec lat 30. XX wieku prasa pożarnicza nadal dużo uwagi poświęcała sprawom motoryzacji straży. Lustracje inspektorów do spraw pożarnictwa dotyczyły prób rozwiązywania narastających problemów z jakimi musieli zmagać się strażacy chcący wyremontować samochód, albo zakupić nowe lub używane motorowe podwozie, a następnie zlecić wykonanie zabudowy pożarniczej. Zużyty sprzęt z wojskowego demobilu i osób prywatnych nadal był promowany, ale zwracano również uwagę na konieczność fachowego remontu, który nie zawsze był opłacalny dla straży. Kontrowersje w zakresie prowadzonych prac w zakresie mechaniki pojazdowej opierały się o tzw. chałupniczą przedsiębiorczość najczęściej prowadzoną przez warsztaty ślusarskie i stelmachów, którzy niejednokrotnie oprócz napraw mechanicznych mierzyli się z chęcią wykonania zabudowy pożarniczej. Rzemieślnicy ci tak naprawdę nigdy nie byli przygotowani, ani też odpowiednio wyedukowani by sprostać procesom technologicznym i produkcyjnym w tej dziedzinie.Firmy pożarnicze z Warszawy, Lwowa, Katowic i Poznania: Lilpop Rau i Loewenstein, Liefeld i Schiffne, Strażackie Zakłady Przemysłowe, Składnica Straży Pożarnych, Strażak, Unia Strażacka, Czesława Miarczyński i W. Hempowicz zostały wytypowane jako te najlepsze by zająć się promowaniem zmotoryzowania polskich straży pożarnych. Z korzystanie z usług powyższych firm było również atutem do ubiegania się o subwencje z Głównego Związku Straży Pożarnych. Otrzymanie takich dotacji wiązało się z pewnymi uwarunkowaniami i obowiązkami nałożonych na strażaków. Księga remontowo – konserwacyjna w strażach pożarnych miała być inwentaryzatorem każdego defektu, spisaną przyczyną i sposobów naprawy oraz poniesionych kosztów. Prowadzenie takiego dokumentu miało dawać rozeznanie i uczyć właściwego podejścia w utrzymaniu taboru strażackiego. Chodziło również o podkreślenie roli samego kierowcy. Jego wyszkolenie pod względem techniki i bezpieczeństwa jazdy i nabycia umiejętności oraz wiedzy z zakresu mechaniki pojazdowej. Marzeniem zapewne każdej straży pożarnej było stworzenie własnych warsztatów naprawczych.
Kolizje drogowe strażaków
Wymagały największego poniesienia kosztów remontowych. Dochodziło do nich najczęściej z powodu szybkości jaką samochód musiał pokonać w momencie zgłoszenia alarmu o pożarze. Pierwsze automobile strażackie nie posiadały dobrego ogumienia. Kabiny samochodów były otwarte. Nawierzchnia dróg zarówno w miastach jak i na wsiach tj. nierówna, błotnista, kamienna, brukowana różniła się od obecnych. Przy nieostrożnej jeździe i przy ostrych zakrętach kierowcy i pasażerowie byli narażeni na drgania i turbulencje. Strażacy, którzy siedzieli na bocznych ławach pojazdu mogli wypaść z jadącego samochodu. Wtedy jeszcze nie używano pasów bezpieczeństwa.
Do kolizji dochodziło również na skutek zderzenia się z innym pojazdem, którego kierowca – strażak, nie zasygnalizował skrętu czerwoną chorągiewką lub zamontowaną z przodu samochodu metalową strzałką wskazującą do kierunku jazdy. „ (…) Jadący z wielką szybkością samochód osobowy, którym jechał komendant straży ogniowej w Warszawie p. Prokop uległ katastrofie. Pękła kierownica wskutek czego auto wpadło na słup telegraficzny. Kierowca samochodu Kalinowski oraz sygnalista Strycharski wyszli bez szwanku, natomiast Prokop uległ dotkliwemu potłuczeniu. Prokop jechał do pożaru, który wybuchł w generalnym inspektoriacie sił zbrojnych w Warszawie (…).”
Powyższy cytat pochodzi z codziennych informacji, które podawane były do prasy minionego wieku. Przypadek mirowskiej straży pożarnej również nie był odosobniony. W 1932 roku jadąc do pożaru domu jednorodzinnego i nie chcąc zderzyć się z taksówką, kierowca wykonał ostry skręt. Samochód stoczył się do rowu przygniatając jednocześnie kilku strażaków, którzy siedzieli po prawej stronie wozu. Strażacy ci z potłuczeniami i ze złamaniami trafili do szpitala.
Literatura:
[1] Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych i Spraw Wewnętrznych z dnia 26 lipca 1933 roku w sprawie częściowej zmiany rozporządzenia z dnia 23 marca 1928 roku o obowiązku odstępowania zwierząt pociągowych, wozów pojazdów mechanicznych i rowerów dla celów obrony Państwa (…).
[2] Przegląd Pożarniczy nr 1-12 z 1934, s. 11, 47, 77, 152, 178, 208, 240, 299.
[3] Strażak Wielkopolski, nr 11 z 1937 r., s.71.
[4] Strażak Pomorski, nr 8-9 z 1938 r., s. 95.
[5] Cytat za: Ilustrowany Kurier Codzienny nr 24 z 24 stycznia 1932 r., s. 11.
[6] Ilustrowany Kurier Codzienny nr 88 z 31 marca 1932 r. s. 11.
[7] Na podstawie kwerend wydziału dokumentacji zbiorów CMP.
Opis fotografii 1-2:
1. Strona z dowodu tożsamości pojazdu mechanicznego samochodu ciężarowego marki Fiat, wydanego przez urząd powiatowy w Rawie Mazowieckiej w 1935 roku. Przy pozycji „model, typ lub seria” widnieje odręczny zapis: „typ wojny europejskiej”. Właścicielem samochodu była Ochotnicza Straż Pożarna w Królowej Woli (woj. łódzkie). Jednostka straży została założona w 1918 roku. Samochód marki Fiat był jej pierwszym samochodem, którego miała na wyposażeniu.
2. Strażackie warsztaty naprawcze. Mechanicy przy pracy. Wilno 1932 r. (W latach 1922–1939 w granicach II RP). Domena publiczna / Internet / Zasoby Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Redakcja Historypoż poszukuje informacji na temat zakładowej straży pożarnej nieistniejącej już Elektrowni I w Jaworznie na Górnym Śląsku.
Copyright 2022. HISTORYPOŻ&MUZEOPOŻ. Wszelkie prawa zastrzeżone.